ေသနတ္

ေသနတ္(Gun)
%@%@%@%
ေသနတ္(gun)သည္ စပရင္ေမာင္းခလုတ္ပါရွိ၍ က်ည္ဆံထည့္ပစ္ရေသာ ကိရိယာျဖစ္သည္။
ေသနတ္ကို စတင္ တီထြင္ခဲ့သူမ်ားမွာ တ႐ုတ္လူမ်ိဳးမ်ားျဖစ္သည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ တီထြင္သူ၏အမည္ကိုမူ ေဖာ္ျပထားျခင္း မေတြ႕ရပါ။ ခရစ္ႏွစ္ ၉၀၅-ခုႏွစ္ (လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၁၁၀၀-ေက်ာ္)က တီထြင္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ တ႐ုတ္တို႔သည္ မီးတို႔ထားေသာ ဖေယာင္းတိုင္ကို သံခြၽန္တစ္ခုႏွင့္တြဲစပ္ၿပီး က်ည္ဆန္အျဖစ္ အသုံးျပဳပါသည္။ ၎အား မႈတ္၍ျဖစ္ေစ၊ ပစ္၍ျဖစ္ေစ ေသနတ္ကဲ့သို႔ အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုကိရိယာကို ေသနတ္ဟု မေခၚၾကေသးပါ။ မီးလွံဟုသာ ေခၚဆိုခဲ့ၾကပါသည္။ မည္သို႔ပင္ ဆိုေစ အဆိုပါမီးလွံသည္ ေသနတ္၏ မူလအစ ပစၥည္းပင္ျဖစ္ပါသည္။

၁၂၅၀-ျပည့္ႏွစ္ ေရာက္ေသာအခါတြင္မွ ယမ္းမႈန႔္ကို အသုံးျပဳၿပီး ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ ေသနတ္အစစ္ကို တ႐ုတ္တို႔ တီထြင္နိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ထိ ဥေရာပနိုင္ငံမ်ားတြင္ ေသနတ္ေပၚေပါက္လာျခင္း မရွိေသးပါ။ ၁၄-ရာစုေရာက္ေသာအခါတြင္မွ ဂ်ာမန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးတပါးျဖစ္ေသာ ဘာသိုးလ္ရွဝဒ္ဆိုသူက တ႐ုတ္တို႔ထံမွ နည္းပညာကိုယူၿပီး ေသနတ္ျပဳလုပ္ျပခဲ့ပါသည္။

သူတီထြင္ေသာ ေသနတ္မွာ ၃-ေပခန႔္အရွည္ရွိပါသည္။ တစ္ဖက္ပိတ္သတၱဳေျပာင္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားပါသည္။ ၎သတၱဳေျပာင္းကိုၿငိမ္ေအာင္ သစ္သားေခ်ာင္းအေျဖာင့္တေခ်ာင္းႏွင့္ ပူးခ်ည္ထားပါသည္။ ေသနတ္ပစ္ပုံပစ္နည္းမွာ အႏၱရာယ္မ်ားလွပါသည္။ ဦးစြာ ယမ္းကို ေျပာင္း၀တြင္ ေက်ာက္ခဲမ်ား သံစမ်ားႏွင့္ေရာၿပီး ထည့္ထားရပါသည္။ ပစ္လိုေသာအခါ လူတေယာက္က ေသနတ္ကို ခ်ိဳင္းတြင္ ၿမဲၿမဲညွပ္ထားေပးရပါသည္။ က်န္တေယာက္က ေသနတ္အေနာက္ပိုင္းရွိ အေပါက္မွ ယမ္းကို မီးရွို႔ေပးရပါသည္။ ထိုအခါ မီးခိုးလုံးမ်ား ထြက္လာၿပီး ျပင္းထန္ေသာအသံျဖင့္ ေပါက္ကြဲသြားေလ့ရွိပါသည္။ ဤေသနတ္မ်ိဳးသည္ ရန္သူကိုသာမက အခန႔္မသင့္လွ်င္ ပစ္သူကိုယ္တိုင္ ေသနတ္မွန္ၿပီး ေသဆုံးတတ္ပါသည္။ ေဝးေဝးလည္း ပစ္မရပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ ခ်ိဳင္းတြင္ ညွပ္မပစ္ေတာ့ပဲ ပခုံးတြင္ ေထာက္ပစ္နိုင္ေသာ ေသနတ္မ်ိဳးကို တီထြင္လာၾကျပန္ပါသည္။ ထိုေသနတ္မ်ိဳးကို ၁၅-ရာစုတြင္ တီထြင္ခဲ့ၿပီး အာကြီဗတ္ (arquebus) ေသနတ္ဟုေခၚပါသည္။ ၎ေသနတ္မ်ိဳးမွာ အလြန္ေလးလံသည့္အတြက္ စစ္သားတေယာက္တည္း မ,မနိုင္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသနတ္အသစ္တစ္မ်ိဳးကို ထပ္မံတီထြင္ရျပန္ပါသည္။

အာကြီဗတ္ေသနတ္ကို တစ္ဆင့္တက္လိုက္ေသာအခါ စနက္ေမာင္းေသနတ္ ျဖစ္လာပါသည္။ ထိုေသနတ္မ်ိဳးတြင္ ေသနတ္ေျပာင္းေနာက္နား၌ စနက္ေမာင္းတစ္ခု တပ္ဆင္ထားပါသည္။ မီးရွို႔မည့္အစား ခလုတ္ကိုဆြဲလိုက္ပါက စနက္ေမာင္းသည္ စနက္ေပါက္တြင္ လာေရာက္ရိုက္သျဖင့္ မီးပြင့္ၿပီး ေသနတ္က်ည္ဆန္ ထြက္သြားပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤေသနတ္မ်ိဳးမွာ မိုး႐ြာလွ်င္ မီးမကူးေသာေၾကာင့္ က်ည္မထြက္ ျဖစ္တတ္ျပန္ပါသည္။ ၁၅၄၀-ျပည့္ေလာက္တြင္ စပိန္လူမ်ိဳးတို႔သည္ စနက္ေမာင္းေသနတ္ထက္ ေကာင္းေသာ မတ္စကတ္ (Musket) ေသနတ္ကို တီထြင္ခဲ့ျပန္ပါသည္။ မတ္စကတ္ ေသနတ္တြင္ ဒတ္ခ်္တို႔သည္ ခဲက်ည္လုံးကို အသုံးျပဳထားပါသည္။ ေျပာင္းဝလည္း ပိုရွည္ပါသည္။ က်ည္လုံးကို ယမ္းေဆာင့္တံႏွင့္ ေျပာင္းဝမွ ထိုးထည့္ေပးရပါသည္။ သို႔မွသာ ယမ္းႏွင့္ က်ည္လုံးတို႔ ထိေနမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ စနက္ေမာင္းျဖဳတ္လိုက္ပါက ယမ္းေပါက္ကြဲၿပီး က်ည္ထြက္သြားမည္ျဖစ္ပါသည္။

ဒတ္ခ်္တို႔သည္ ၁၇-ရာစုတိုင္ေအာင္ ဤမတ္စကတ္ေသနတ္ကို အသုံးျပဳ၍ နယ္ခ်ဲ့ခဲ့ၾကပါသည္။ ခရစ္ ၁၆၀၃-တြင္ ေပၚတူဂီလူမ်ိဳး ငဇင္ကာသည္ ျမန္မာနိုင္ငံသို႔ က်ဴးေက်ာ္လာစဥ္က ဤေသနတ္မ်ိဳးကို အသုံးျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္ပါသည္။ ၁၇-ရာစုမွ ၁၉-ရာစုတြင္ မီးခတ္ေသနတ္တမ်ိဳး ေပၚလာျပန္ပါသည္။ ယင္းမီခတ္ေသနတ္သည္ ေပါက္ကြဲအား ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္အတြက္ မတ္စကတ္အစား အသုံးမ်ားလာျပန္ပါသည္။ ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ နပိုလီယန္ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ အဆိုပါ မီးခတ္ေသနတ္ကို အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

ယေန႕ေခတ္ အသုံးျပဳေနၾကေသာ ပစၥတိုေခၚ ေျပာင္းတိုေသနတ္မ်ိဳးကို စတင္တီထြင္ခဲ့သူမွာ ဆင္ျမဴရယ္ေကာ့ (Saumel) အမည္ရွိ အေမရိကန္လူမ်ိဳး သေဘၤာသားတဦးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေကာ့တ္သည္ ၁၈၃၀-တြင္ သေဘၤာသားအျဖစ္ အိႏၵိယနိုင္ငံသို႔ သြားေရာက္ခဲ့ရပါသည္။ ထိုခရီးစဥ္တြင္ ေကာ့တ္သည္ သေဘၤာ၌ တပ္ဆင္ထားေသာ ေရယက္ဘီးကို ၾကည့္မိရာမွ ေသနတ္တြင္ ဆုံလည္တပ္ဆင္လိုက္လွ်င္ က်ည္ဆံမ်ားမ်ားကို တခ်ိန္တည္း ပစ္နိုင္မည္ဟု ေတြးမိပါသည္။ ေကာ့တ္သည္ သူ႕အေတြးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ၁၈၃၆-တြင္ မူပိုင္အျဖစ္ မွတ္ပုံတင္နိုင္ၿပီး ပစၥတိုေသနတ္၏ ဖခင္ႀကီးအျဖစ္ အသိအမွတ္ျပဳျခင္း ခံခဲ့ရပါသည္။ ေကာ့တ္ျပဳလုပ္ေသာ ေသနတ္မ်ားကို ၁၈၃၇-မွစ၍ အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ စတင္အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

မရွင္းဂန္းေခၚ စက္ေသနတ္ကိုမူ ၁၈၆၂-ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္လူမ်ိဳး တီထြင္သူ ရစ္ခ်တ္ဂတ္လင္း (Richard J.Gatling) က စတင္တီထြင္နိုင္ခဲ့ပါသည္။ ဂတ္လင္းတီထြင္ေသာ စက္ေသနတ္မွာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး မဟုတ္ေသာ္လည္း တမိနစ္အတြင္း က်ည္ဆန္အေတာင့္ေရ ၂၅၀-မွ ၃၅၀-အထိ ပစ္ခတ္နိုင္ပါသည္။ ဂတ္လင္း၏ စက္ေသနတ္အမ်ိဳးအစားကို အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္တြင္ အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

ယခုအခါတြင္ အဆိုပါေသနတ္မ်ိဳးအျပင္ တစ္မိနစ္လွ်င္ အခ်က္ေပါင္းေျမာက္ျမားစြာ က်ည္ထြက္နိုင္ေသာ အမ္-၁၆ ကဲ့သို႔ေသာ ေသနတ္မ်ိဳးလည္း ေပၚေပါက္ေနၿပီျဖစ္ပါသည္။

ေသနတ္အမ်ိဳးမ်ိဳး
ေျခာက္လုံးျပဴး
ႏွစ္လုံးျပဴး
ပစ္စတို
ရိုင္ဖယ္ (Bolt-action Rifle)
စနိုက္ပါ ရိုင္ဖယ္ (Sniper Rifle)
ေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္ (Automatic Rifle)
ေခ်မႈန္းေရးရိုင္ဖယ္(Assault Rifle)
ဆီမီးေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္(Semi-automatic Rifle)
ကာဘိုင္(Carbine)
အူဇီ
စက္ေသနတ္
အမ္-၄
အမ္-၁၆
ေအေက-၄၇
ဂ်ီ-၃
ဂ်ီ-၃၆
ေလေသနတ္ (Air Rifle)
**----------
မီတာ (၃၅၀) ကုိက္နဲ႔ဆုိရင္ေတာ့(၃၈၀)ကုိက္ ေပနဲ႔ဆုိရင္ေတာ့(၁၁၄၉)ေပ အထိ့ ပစ္ခတ္ႏုိင္တဲ့(Ak- 47) ေသနပ္ေတြရဲ႕ က်ည္အမ်ဳိးအစား( 7.62 × 39 mm)ဟာ တစ္ေထာင့္ကုိျမန္မာက်ပ္ေငြျဖင့္(၁၆၇၁)က်ပ္ ယခုေပါက္ေစ်း႐ွိပါတယ္။

ရုိင္ဖယ္
*******
ရိုင္ဖယ္ဆိုသည္မွာ ေသနတ္အမ်ိဳးအစားတစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး ေသနတ္ဒင္ႏွင့္ ေျပာင္းရွည္တို႔ပါဝင္ကာ ပခုံးတြင္ေထာက္ ၍ပစ္ခတ္ရသည္။ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္အား ေဝးကြာသည့္ပစ္မွတ္မ်ားကို တိက်စြာ ပစ္ခတ္နိုင္ရန္ ဖန္တီးခဲ့ၾကျခင္းျဖစ္သည္။ အရပ္ဖက္တြင္ ရိုင္ဖယ္အား ေသနတ္ဟူ၍ လည္ေကာင္း၊ ဒင္ပါရွိေသာ ေသနတ္မ်ားကို ရိုင္ဖယ္ဟူ၍လည္ေကာင္း မွားယြင္းစြာ ေခၚေဝၚေလ့ရွိၾကသည္။ ရိုင္ဖယ္ေသနတ္မ်ားအား စစ္ဖက္၊ အမဲလိုက္ျခင္းႏွင့္ ေသနတ္ပစ္အားကစားမ်ား တြင္အသုံးျပဳၾကသည္။

အေျခခံအလုပ္လုပ္ပုံ
****************
ေသနတ္က်ည္ဆံအား ေမာင္းရိုက္မိေသာအခါ ယမ္းေပါက္ကြဲမႈေၾကာင့္ ေသနတ္ေျပာင္းသို႔တြင္းသို႔ က်ည္ဆံေရာက္ရွိသြားသည္။ ရိုင္ဖယ္ေျပာင္းအတြင္းပိုင္းသည္ ဝက္အူရစ္လမ္းေၾကာင္းသ႑န္ ပုံေဖၚထားၿပီး ယမ္းအားျဖင့္ ေရာက္ရွိလာေသာက်ည္ဆံအား လမ္းေၾကာင္းအတိုင္း ဆြဲေမႊ႕ေပးလိုက္ကာ ခ်ိန္ဆထားရာေနရာသို႔ ပစ္လႊတ္ေပးသည္။ ထို႔သို႔လည္ပတ္သြားေသာ က်ည္ဆံသည္ Angular Momentumေခၚ ႐ူပေဗဒနိယာမအား လိုက္နာျခင္းျဖင့္ အရွိန္က်ႏႈန္းအား ထိန္းသိမ္းနိုင္သည့္အျပင္ ပစ္မွတ္အားပိုမို တိက်စြာ ေရာက္ရွိနိုင္သည္။ ေရွးအခါက ေသနတ္က်ည္ဆံမ်ားအတြက္ ယမ္းမႈန႔္နက္ ႏွင့္ေကာ္ဒိုက္ယမ္း တို႔ကို အသုံးျပဳၾက ေသာ္လည္း ေနာက္ပိုင္းတြင္ ပိုမိုေပါက္ကြဲအား ျပင္းထန္သည့္nitrocellulose ျဒပ္ေပါင္းအားအသုံးျပဳလာၾကသည္။

ေပၚေပါက္လာပုံသမိုင္း
ရိုင္ဖယ္ ေပၚေပါက္လာပုံႏွင့္ ပတ္သက္၍ တိက်ေသာသမိုင္း အေထာက္အထားမ်ားစြာ မက်န္ခဲ့ေပ။ သို႔ေသာ္၁၅ရာစုခန႔္ဥေရာပတြင္ တြင္က်ယ္စြာ အသုံးျပဳ ေနသည့္ Musketေခၚ ယမ္းထိုးေသနတ္မ်ား၏ ခ်ိဳ႕ယြင္းခ်က္မ်ားအား ပိုမိုေကာင္းမြန္ေအာင္ ဖန္တီးရာမွ Riflingေခၚ ေသနတ္ေျပာင္းအတြင္း အရစ္ေဖၚျခင္း ေခတ္စားလာခဲ့ သည္။ နပိုလီယံစစ္ပြဲအတြင္းတြင္ ၿဗိတိသွ်စစ္တပ္မွ Bakerရိုင္ဖယ္အမည္ရွိ ရိုင္ဖယ္ တစ္မ်ိဳးအား စမ္းသပ္ေနခဲ့ၿပီးေနာက္ စပိန္ႏွင့္ေပၚတူဂီ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ စတင္ အသုံးျပဳၾကည့္ခဲ့သည္။ ထိုရိုင္ဖယ္မ်ားသည္ Musketေသနတ္မ်ား ထက္ ပိုမိုကြာေဝးေအာင္ ပစ္နိုင္သည့္အျပင္ ပိုမို၍လည္း တိက်မႈ ရွိေသာေၾကာင့္ ေအာင္ျမင္မႈ ရရွိခဲ့သည္။

ေခတ္သစ္ အမဲလိုက္ရိုင္ဖယ္
၁၉ရာစုအေရာက္တြင္ ဆလင္ဒါပုံ ေျပာင္းမ်ားအသုံးျပဳလာၾကၿပီး က်ည္ဆံပုံသ႑န္ပါ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ၾကသည္။ ၁၉ရာစုႏွောင္းပိုင္းတြင္ ဂ်ာမန္လက္နက္ထုတ္လုပ္သူ Paul Mauser၏ Mauserရိုင္ဖယ္ စတင္ေပၚထြက္လာခဲ့ၿပီး က်ည္ဆံငါးေတာင့္ဝင္ က်ည္ကတ္အား အသုံးျပဳခဲ့သည္။ ထို႔ေနာက္ ၿဗိတိသွ်တပ္မွ က်ည္ဆံဆယ္ ေတာင့္ဝင္ Lee-Enfieldရိုင္ဖယ္မ်ား အသုံးျပဳလာၾကၿပီး ၁၉၀၃ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္လုပ္ Springfieldရိုင္ဖယ္မ်ား အသီးသီးေပၚထြက္လာခဲ့ၾကသည္။

ပထမ ကမၻာစစ္သည္ ရိုင္ဖယ္၊ စက္ေသနတ္ႏွင့္ အေျမာက္မ်ား တြင္က်ယ္စြာ အသုံးျပဳခဲ့ၾကသည့္ ပထမဆုံး စစ္ပြဲျဖစ္သည့္အျပင္ ထိုလက္နက္မ်ား၏ အဖ်က္စြမ္းအားႏွင့္ အေရးပါပုံေၾကာင့္ မရွိမျဖစ္လိုအပ္သည့္ စစ္လက္နက္ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ ပထမကမၻာစစ္ အေတြ႕အႀကဳံအရ သာမန္ရိုင္ဖယ္မ်ားသည္ မီတာ၃၀၀ ေအာက္ေလ်ာ့ေသာ အနီးကပ္တိုက္ပြဲမ်ားတြင္ အသုံးျပဳရခက္ခဲေၾကာင္း သိရွိလာၿပီးေနာက္ ပိုမိုေပါ့ပါးသလို ဘက္စုံအသုံးျပဳနိုင္ေသာ ရိုင္ဖယ္မ်ားပါ တီထြင္လာခဲ့ ၾကသည္။ ဒုတိယ ကမၻာစစ္ အတြင္းႏွင့္ စစ္ၿပီးေနာက္ပိုင္းတြင္ ရိုင္ဖယ္မ်ား၏ စြမ္းရည္မွာ အံ့မခန္း ေၾကာက္စရာေကာင္းခဲ့သည္။။။

ရိုင္ဖယ္အမ်ိဳးမ်ိဳး
**************
British military rifles
Handgun
Shotgun
Antique guns
Shooting range
Gun safety
Shooting sports
Shooting at the Summer Olympics
Rifle grenade
List of rifle cartridges
Rifling
Service rifle
Shooting
List of assault rifles
List of battle rifles
List of sniper rifles
List of service rifles of national armies
Advanced Combat Rifle
Objective Individual Combat Weapon program
အမ်ိဳးအစား
ေလေသနတ္ (Air Gun)
Spencer rifle
ဆီမီးေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္ (Semi-automatic Rifle)
ေမာင္းျပန္ရိုင္ဖယ္ (Automatic Rifle)
ေခ်မႈန္းေရးရိုင္ဖယ္ (Assault Rifle)
Anti-materiel rifle
Anti-tank rifle
Battle rifle (list)
သာမန္ရိုယ္ဖယ္ (သို႔) ေမာင္းတင္ တခ်က္ျခင္းပစ္ရသည့္ ရိုင္ဖယ္ (Bolt-action Rifle)
ကာဘိုင္ (Carbine)
Double rifle
Lever-action
Lloyd rifle
Long rifle
Musket
Naval rifle
Repeating rifle
Recoilless rifle
Scout rifle
စနိုက္ပါ ရိုင္ဖယ္ (Sniper Rifle)

Gun friendship
Crd:👆👆👆