history of gun

ေသနတ္တို႔၏ သမိုင္းေၾကာင္း

ေရွးအခါက စစ္တိုက္ရာတြင္ ေလး ျမွား ေလာက္လႊဲ ဓား လွံ ဒိုင္း စသည္တို႔ကို အားကိုးအားထားခဲ့ရသည္။ ထိုသို႔ ထိုးစစ္ဆင္လာသူကို ရဲတိုက္မ်ား ခံတပ္ႀကီးမ်ား ၿမိဳ႕ရိုးမ်ားျဖင့္ ခုခံတားဆီးခဲ့ရျပန္သည္။ ေရွးတုန္းက စစ္တိုက္ရာတြင္ သတိၱ ဗ်တိၱႏွင့္ ခြန္အားဗလကို အားကိုးကာ စစ္တ္ိုက္ခဲ့ၾကရသည္။ သို႔ေသာ္ တရုတ္ျပည္မွ ယမ္းျပဳလုပ္နည္းကို ရရွိလာေသာအခါ ဥေရာပတိုက္ႏွင့္ ကမာၻတဝွမ္းတြင္ စစ္တိုက္ရာတြင္ နည္းဗ်ဴ ဟာစနစ္မ်ား ေျပာင္းလဲလာသည္။ ယမ္းကို အသံုးျပဳကာ အေျမာက္ ေသနတ္မ်ားျဖင့္ ရဲတိုက္ ၿမိဳ႕ရိုးမ်ားကို အလြယ္တကူ ၿဖိဳခ်ခဲ့ၾကာရာမွ ရဲတိုက္ ၿမိဳ႕ရုိးျဖင့္ ခုခံေသာ ေခတ္ကုန္ဆံုးသြားသည္။

ထိုေၾကာင့္ ကတုတ္က်င္းမ်ား တူးကာ ခံစစ္္ဆင္ျခင္း အေျမာက္မ်ားျဖင့္ ၿဖိဳင္ၿဖိဳင္ပစ္္ခတ္ကာ ေသနတ္ကိုင္မ်ားက က်ားထိုးတက္သည့္ နည္းဗ်ဴ ဟာသို႔ ေျပာင္းလဲလာရာမွ ယေန႔ေခတ္တြင္ ေလယာဥ္ ဒံုးက်ည္ စသည္တို႔ တိုက္ခိုက္သည့္ နည္းစနစ္မ်ား ေခတ္အဆက္ဆက္ ေျပာင္းလဲလာခဲ့ၾကသည္။ ထုိေခတ္မ်ား ေျပာင္းလဲမႈတြင္ ယေန႔ခ်ိန္ထိ အေရးပါလ်က္ ရွိေသာ လက္နက္မွာ ေသနတ္ပင္ ျဖစ္သည္။
ပထမဆံုး ေသနတ္ကို စတင္ တီထြင္ခဲ့သူမ်ားမွာ တ႐ုတ္လူမ်ဳိးမ်ား ျဖစ္သည္ဟု မွတ္တမ္းမ်ားတြင္ ေဖာ္ျပထားပါသည္။ တီထြင္သူ၏ အမည္ကိုမူ ေဖာ္ျပထားျခင္း မေတြ႕ရပါ။ လြန္ခဲ့ေသာ အႏွစ္ ၁၁၀၀-ေက်ာ္က တီထြင္ခဲ့ျခင္းပင္ ျဖစ္ပါသည္။ အသံုးျပဳပံုမွာ ယမ္းမႈန္႔ထည့္ထားေသာ ဝါးျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားသည့္ ေျပာင္းထဲသို႔ လွံတံကိုထည့္ကာ လွံတံတြင္ ပ္ိုးႀကိဳးစကို တပ္ဆင္ကာ မီးရႈိ႕၍ ပစ္လႊတ္ျခင္း ျဖစ္သည္။ ထိုအခါ လွံတံသည္ မီးေတာက္မ်ား ျဖစ္ေပၚကာ ပံ်ထြက္သြားသည္။ ထိုမီးေပါက္အေျမာက္ကို သစုန္႔ေခတ္ De An တိုက္ပြဲ ၁၁၃၂ ခုနစ္က ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ေလ်ာင္ႏွင့္ သစုန္႔ စစ္ပြဲမွတ္တမ္းတြင္ စတင္ေတြ႕ရသည္။

သို႔ေသာ္ ထိုကိရိယာကို ေသနတ္ဟု မေခၚၾကေသးပါ။ မီးလွံ သို႔မဟုတ္ မီးေပါက္ဟုသာ ေခၚဆိုခဲ့ၾကပါသည္။ မည္သို႔ပင္ ဆိုေစ အဆိုပါလက္နက္သည္ ေသနတ္၏ မူလအစပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ဝါးက်ည္ေတာက္ ေျပာင္းအစား သတၱဳေျပာင္းမ်ားကို အစားထိုး အသံုးျပဳလာသလို ၁၂၅၀-ျပည့္ႏွစ္တြင္ ယမ္းမႈန႔္ကို အသုံးျပဳၿပီး ေပါက္ကြဲေစတတ္ေသာ ေသနတ္အစစ္ကို တ႐ုတ္တို႔ တီထြင္နိုင္ခဲ့ၾကပါသည္။ ထိုအခ်ိန္ထိ ဥေရာပနိုင္ငံမ်ားတြင္ ေသနတ္ေပၚေပါက္လာျခင္း မရွိေသးပါ။
၁၄-ရာစုေရာက္ေသာအခါတြင္မွ ဂ်ာမန္ဘုန္းေတာ္ႀကီးတပါးျဖစ္ေသာ ဘာသိုးလ္ရွဝဒ္ဆိုသူက တ႐ုတ္တို႔ထံမွ နည္းပညာကိုယူၿပီး ေသနတ္ျပဳလုပ္ျပခဲ့ပါသည္။ သူ၏ ေသနတ္ကို Hand Gun ဟုလည္း ေခၚပါသည္။ သူတီထြင္ေသာ ေသနတ္မွာ ၃-ေပခန႔္ အရွည္ရွိပါသည္။ တဖက္ပိတ္ သတၱဳေျပာင္းျဖင့္ ျပဳလုပ္ထားပါသည္။ ၄င္းသတၱဳေျပာင္းကို ၿငိမ္ေအာင္ သစ္သားေခ်ာင္းအေျဖာင့္တေခ်ာင္းႏွင့္ ပူးခ်ည္ထားပါသည္။ ေသနတ္ပစ္ပုံပစ္နည္းမွာ အႏၲရာယ္မ်ားလွပါသည္။
ဦးစြာ ယမ္းကို ေျပာင္း၀တြင္ ေက်ာက္ခဲမ်ား သံစမ်ားႏွင့္ေရာၿပီး ထည့္ထားရပါသည္။ ပစ္လိုေသာအခါ လူတေယာက္က ေသနတ္ကို ခ်ဳိင္းတြင္ ၿမဲၿမဲညွပ္ထားေပးရပါသည္။ က်န္တေယာက္က ေသနတ္အေနာက္ပိုင္းရွိ အေပါက္မွ ယမ္းကို မီးရႈိ႕ေပးရပါသည္။ ထိုအခါ မီးခိုးလုံးမ်ား ထြက္လာၿပီး ျပင္းထန္ေသာအသံျဖင့္ ေပါက္ကြဲသြားေလ့ရွိပါသည္။ ဤေသနတ္မ်ဳိးသည္ ရန္သူကိုသာမက အခန႔္မသင့္လွ်င္ ပစ္သူကိုယ္တိုင္ ေသနတ္မွန္ၿပီး ေသဆုံးတတ္ပါသည္။ ေဝးေဝးလည္း ပစ္မရပါ။

ထို႔ေၾကာင့္ ခ်ဳိင္းတြင္ ညွပ္မပစ္ေတာ့ပဲ ပခုံးတြင္ ေထာက္ပစ္နိုင္ေသာ ေသနတ္မ်ဳိးကို တီထြင္လာၾကျပန္ပါသည္။ ထိုေသနတ္မ်ဳိးကို ၁၅-ရာစုတြင္ တီထြင္ခဲ့ၿပီး အာကြီဗတ္ (arquebus) ေသနတ္ဟုေခၚပါသည္။ အဆိုပါေသနတ္ကို ၁၅၂၀ ျပည့္ႏွစ္မ်ားတြင္ ဥေရာပ၌ တြင္က်ယ္စြာ အသံုးျပဳခဲ့သလို အာရွတိုက္၌လည္း ဂ်ပန္တို႔က ၁၅၄၃ ခုနစ္တြင္ ေပၚတူဂီတို႔ထံမွ ရရွိခဲ့ၿပီး ေနာက္ပိုင္းတြင္ တြင္က်ယ္စြာ အသံုးျပဳလာသည္။ ၁၅၅၀ တြင္ ေပၚတူဂီတို႔ဆီမွ ပံုတူကူးထားေသာ အာကြီဗတ္ ေသနတ္မ်ားကို ဂ်ပန္ျပည္တြင္ ထုတ္လုပ္လာႏိုင္သည္။ အဲ့ေနာက္မွာ ေသနတ္ဟာ ဂ်ပန္ျပည္တြင္းစစ္ပြဲအတြင္း အေရးပါတဲ့ လက္နက္ျဖစ္လာခဲ့ပါတယ္။ အိုဒါ ႏိုဘုနာဂါ လက္တက္တြင္ Musket မက္စကပ္ ေသနတ္ပံုစံ နည္းပညာအျဖစ္ အဆင့္ျမင့္တင္ခဲ့ၿပီး ဟီဒဲယိုရွီ လက္ထက္ ကိုးရီးယားက္ုိ က်ဴးေက်ာ္စစ္ ဆင္ႏႊဲတဲ့အခါ တြင္က်ယ္စြာ အသံုးျပဳခဲ့ပါတယ္။

ထို႔ေနာက္ အာကြီဗတ္ေသနတ္ကို တဆင့္တက္လိုက္ေသာအခါ စနက္ေမာင္းေသနတ္ ျဖစ္လာပါသည္။ ထိုေသနတ္မ်ဳိးတြင္ ေသနတ္ေျပာင္းေနာက္နား၌ စနက္ေမာင္းတခု တပ္ဆင္ထားပါသည္။ မီးရိႈ႕မည့္အစား ခလုတ္ကိုဆြဲလိုက္ပါက စနက္ေမာင္းသည္ စနက္ေပါက္တြင္ လာေရာက္ရိုက္သျဖင့္ မီးပြင့္ၿပီး ေသနတ္က်ည္ဆန္ ထြက္သြားပါသည္။ သို႔ေသာ္ ဤေသနတ္မ်ဳိးမွာ မိုး႐ြာလွ်င္ မီးမကူးေသာေၾကာင့္ က်ည္မထြက္ ျဖစ္တတ္ျပန္ပါသည္။

၁၅၄၀-ျပည့္ေလာက္တြင္ စပိန္လူမ်ဳိးတို႔သည္ စနက္ေမာင္းေသနတ္ထက္ ေကာင္းေသာ မက္စကပ္ (Musket) ေသနတ္ကို တီထြင္ခဲ့ျပန္ပါသည္။ မက္္စကပ္ ေသနတ္တြင္ ဒတ္ခ်္တို႔သည္ ခဲက်ည္လုံးကို အသုံးျပဳထားပါသည္။ ေျပာင္းဝလည္း ပိုရွည္ပါသည္။ က်ည္လုံးကို ယမ္းေဆာင့္တံႏွင့္ ေျပာင္းဝမွ ထိုးထည့္ေပးရပါသည္။ သို႔မွသာ ယမ္းႏွင့္ က်ည္လုံးတို႔ ထိေနမည္ျဖစ္ပါသည္။ ထိုအခ်ိန္တြင္ စနက္ေမာင္းျဖဳတ္လိုက္ပါက ယမ္းေပါက္ကြဲၿပီး က်ည္ထြက္သြားမည္ ျဖစ္ပါသည္

ဒတ္ခ်္တို႔သည္ ၁၇-ရာစုတိုင္ေအာင္ ဤမတ္စကတ္ေသနတ္ကို အသုံးျပဳ၍ နယ္ခ်ဲ႕ခဲ့ၾကပါသည္။ ၁၇-ရာစုမွ ၁၉-ရာစုတြင္ Flintlock ေခၚ မီးခတ္ေသနတ္တမ်ဳိး ေပၚလာျပန္ပါသည္။ ယင္းမီးခတ္ေသနတ္သည္ ေပါက္ကြဲအား ပိုမိုေကာင္းမြန္သည့္အတြက္ မက္စကပ္အစား အသုံးမ်ားလာျပန္ပါသည္။ အဆိုပါ ေသနတ္ကို ျပင္သစ္ေတာ္လွန္ေရးႏွင့္ နပိုလီယန္ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

ယေန႔ေခတ္သံုး ခဲထိပ္ဖူးတပ္ က်ည္ေတာင့္မ်ားျဖင့္ ထည့္ပစ္ရေသာ ေသနတ္မ်ားရဲ႕ အစလို႔ ဆိုရမယ့္ Revolver ေခၚ ေျခာက္လံုးျပဴ းေသနတ္ကို Elisha Haydon Collier က ၁၈၁၄ ခုနစ္တြင္ တီထြင္ခဲ့သည္။ ေျခာက္လံုးျပဴး သို႔မဟုတ္ ဆံုလည္ေသနတ္တို႔၏ အစသမိုင္းဟု ဆိုရေပမည္။ သူ၏ ေသနတ္သည္ Flintlock ေခၚ မီးခတ္ေသနတ္ကို အဆင့္ျမင့္တင္ကာ တီထြင္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ သူရဲ႕ Collier’s flintlock revolvers ဟာ ေသနတ္ရဲ႕ သမိုင္းကို တစ္ေခတ္ဆန္းေစခဲ့ပါတယ္။ Collier’s Revolvers ေတြဟာ ပထမဆံုးေသာ မီးခတ္ေက်ာက္မလိုပဲ ကိုယ္တိုင္ က်ည္ဆန္၏ ယမ္းေပါက္ကြဲအားျဖင့္ ပစ္ခတ္ႏိုင္ေသာ ေသနတ္မ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ပထမဦးစြာ ပစ္ခတ္လိုက္စဥ္ က်ည္ဆန္ဖင္ကို Primer ေမာင္းရိုက္တံုးက အစပ်ဳိးရိုက္လိုက္ကာ အတြင္း၌ ယမ္းအားေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္စဥ္ ျဖစ္ေပၚလာကာ က်ည္ထိပ္ဖူးမွာ လြင့္ထြက္လာသည္။

ထို႔ေနာက္ ယေန႔ေခတ္ အသုံးျပဳေနၾကေသာ ပစၥတိုေခၚ ေျပာင္းတိုေသနတမ်ဳိးကို စတင္တီထြင္ခဲ့သူမွာ ဆင္ျမဴရယ္ေကာ့ (Saumel Colt) အမည္ရွိ အေမရိကန္လူမ်ဳိး သေဘၤာသားတဦးပင္ ျဖစ္ပါသည္။ ေကာ့တ္သည္ ၁၈၃၀-တြင္ အဂၤလန္သို႔ သြားေရာက္ခဲ့စဥ္က Collier၏ ဆံုလည္ေသနတ္ကို ၾကည့္ၿပီး သယ္ေဆာင္ရ လြယ္ကူေသာ ေသနတ္တိုကို ထုတ္လုပ္ရန္ အႀကံရခဲ့သည္။ ေကာ့တ္သည္ သူ႕အေတြးကို အေကာင္အထည္ေဖာ္ရန္ ႀကိဳးပမ္းခဲ့ရာ ၁၈၃၆-တြင္ မူပိုင္အျဖစ္ မွတ္ပုံတင္နိုင္ၿပီး ပစၥတိုေသနတ္ကို တီထြင္ခဲ့ၿပီး Collier ၏ ဆံုလည္ေသနတ္ထက္ ပိုမိုေကာင္းမြန္ၿပီး စိတ္ခ်ရေသာ Colt Revolver ေခၚ ဆံုလည္ပစၥတို ေျခာက္လံုးျပဴး ေသနတ္ကို ထုတ္လုပ္ခဲ့သည္။ ေကာ့တ္ျပဳလုပ္ေသာ ေသနတ္မ်ားကို ၁၈၃၇-မွစ၍ အေမရိကန္နိုင္ငံတြင္ စတင္အသုံးျပဳခဲ့ၾကပါသည္။

Gatling Gun ဂက္တလင္းဂန္း သို႔ မရွင္းဂန္းေခၚ စက္ေသနတ္ကိုမူ ၁၈၆၂-ခုႏွစ္တြင္ အေမရိကန္ႏိုင္ငံသား တီထြင္သူ ရစ္ခ်တ္ဂတ္လင္း (Richard J.Gatling) က စတင္တီထြင္နိုင္ခဲ့ပါသည္။ ဂတ္လင္းတီထြင္ေသာ စက္ေသနတ္မွာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး မဟုတ္ေသာ္လည္း တစ္မိနစ္အတြင္း က်ည္ဆန္အေတာင့္ေရ ၂၅၀-မွ ၃၅၀-အထိ ပစ္ခတ္နိုင္ပါသည္။ ဂတ္လင္း၏ စက္ေသနတ္ အမ်ဳိးအစားကို အေမရိကန္ျပည္တြင္းစစ္တြင္ အသုံးျပဳခဲ့သည္။

ထို႔ေနာက္တြင္ Rifle မ်ားကို စတင္သံုးစြဲလာၿပီး ၁၉၀၅ ခုနစ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ရုရွား ဂ်ပန္စစ္ပြဲတြင္ ေတြ႕လာရသည္။ Rifle မ်ားမွာ ပိုမိုအေဝးေပးၿပီး ထိေရာက္ေသာ ေျပာင္းရစ္ေသနတ္ပံုစံျဖင့္ ထြက္ေပၚလာခဲ့ၿပီး ကမာၻစစ္ႀကီး ၂ ခုလံုးတြင္ ထင္ရွားခဲ့သည္။ ေနာက္ထပ္ ကမာၻစစ္ႀကီးအတြင္းမွာ ေပၚထြက္လာခဲ့တဲ့ ေသနတ္ကေတာ့ ကာဘိုင္ေသနတ္ေတြပါ။ ကာဘိုင္ဆိုတာလည္း ရိုင္ဖယ္ အမ်ဳိးအစားပါပဲ ။ ေယဘူယ်အားျဖင့္ေတာ့ ေသနတ္၏ ေျပာင္းအလ်ားေပၚ မူတည္ၿပီး ခြဲတာျဖစ္ပါတယ္။ ေျပာင္းအလ်ား ၂၀ လက္မထက္တိုရင္ ကာဘိုင္လို႔ေခၚၿပီးေတာ့၊ ၂၀ လက္မထက္ရွည္ရင္ေတာ့ ရိုင္ဖယ္လို႔ပဲ ေခၚၾကတာျဖစ္ပါတယ္ ။

Technically အားျဖင့္ တူတဲ့အတြက္ အလုပ္လုပ္ပံုကလည္း တူပါတယ္ ။ အားလံုးက semiautomatic action သံုး ေသနတ္ေတြျဖစ္ပါတယ္။ တစ္ေတာင္႔ခ်င္းျဖစ္ေစ ၊ အတြဲလိုက္ျဖစ္ေစ ပစ္လို႔ရပါတယ္ ။ အလိုအေလ်ာက္ ေမာင္းျပန္စနစ္ကို အသံုးျပဳပါတယ္။

ေနာက္ထပ္ အသံုးခ်မႈမွာ ကြာတာကေတာ့ ကာဘိုင္က ေပါ့ပါးပါတယ္။ သယ္ေဆာင္ရ လြယ္ကူတယ္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ေတြတုန္းက ကာဘိုင္ေတြကို ေပါ့ေပါ့ပါးပါးလႈပ္ရွားရတဲ့ တပ္ဖြဲ႔ငယ္ေလးေတြမွာ အဓိကသံုးပါတယ္။ ေနာက္ long rang penetration လို႔ေခၚတဲ့ ခရီးရွည္ခ်ီတက္တိုက္ခိုက္ရတဲ့ ေနရာေတြမွာ ကာဘိုင္ေတြသံုးၾကပါတယ္။ Rifle ေတြကေတာ့ ေျပာင္းအလ်ားပိုရွည္တယ္ ။ ေျပာင္းရစ္ အေရအတြက္လည္း ပိုမ်ားပါတယ္။ အားနည္းခ်က္ကေတာ႔ ေလးလံတယ္။ အသံုးျပဳတဲ႔ က်ည္ကလည္း ပိုႀကီးပါတယ္။ အဲဒီအတြက္ အဓိက တိုက္ပြဲ၀င္ရတဲ့ တပ္ဖြဲ႔ ႀကီးေတြမွာ သံုးၾကပါတယ္။ ဒုတိယကမာၻစစ္ႀကီး အတြင္းတြင္ စက္ကေလးေခၚ Submachine Gun မ်ားကို စတင္ အသံုးျပဳလာၾကသည္။ LMG ေခၚ Light Machine Gun မ်ားကိုလည္း အသံုးျပဳလာၾကၿပီး MG-42 ကဲ့သို႔ေသာ အျခားစက္လက္မ်ားက္ိုလည္း စတင္သံုးစြဲလာသည္။

ကမာၻ႕ပထမဆံုး Assault rifle မ်ားကို ဒုတိယကမာၻစစ္အတြင္း ဂ်ာမန္တို႔က စတင္အသံုးျပဳခဲ့သည္။ StG 44 assault rifle သည္ အေနာက္ဘက္စစ္မ်က္ႏွာတြင္ အသံုးျပဳခဲ့ေသာ လက္နက္အမ်ဳိးအစားမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ သူ၏ သေဘာမွာ Rifle သည္ ပစ္အားျပင္းေသာ္လည္း ပစ္အားမွာ SubMachine Gun ေလာက္ မေကာင္းေပ။ သို႔ေသာ္ Submachine Gun မ်ားမွာလည္း ပစ္အားေကာင္းမြန္ေသာ္လည္း ေဝးေဝးမေျပးေပ။
ထို႔ေၾကာင့္ Rifle ႏွင့္ Submachine ကို ေပါင္းစပ္ကာ တီထြင္ထားျခင္း ျဖစ္သည္။ Assault rifle မ်ားသည္ ယေန႔ေခတ္ တပ္မေတာ္တိုင္း၏ အေျခခံလက္နက္ငယ္ ျဖစ္လာခဲ့သည္။ ထိုလက္နက္အမ်ဳိးအစားမ်ား အျပင္ ေနာက္ထပ္ အမ်ဳိးစားမ်ားစြာ ရွိေနေသးေသာ္လည္း ကြ်န္ေတာ္သည္ ေလ့လာသူတစ္ေယာက္ ျဖစ္သျဖင့္ လက္လွမ္းမမွီေသးပါ။

Bullpup
က်ည္အိမ္ကို ေသနတ္ရဲ႕ ဒင္ပိုင္းမွာ တပ္ရၿပီး၊ အပစ္လက္ကိုင္က က်ည္အိမ္ေ႐ွ႕ဘက္မွာ႐ွိတဲ့ ေသနတ္မ်ဳိးကို ေဖၚျပတဲ့အခါ bullpup design, bullpup construction, bullpup configuration စသည္ျဖင့္ bullpup ဆိုတဲ့ စကားလံုးကို သုံးထားတာ ေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီလို ေသနတ္မ်ဳိးေတြမွာ က်ည္အိမ္ကိုေသနတ္ရဲ႕ ဒင္ပုိင္းမွာတပ္ရတဲ့ အတြက္ က်ဥ္ဆန္ေတြဟာ ေသနတ္ရဲ႕ ဒင္ထဲမွာ ႐ွိေနပါတယ္။ အဲဒါကို bullet in butt (bullet=က်ဥ္ဆန္၊ butt=ေသနတ္ဒင္) လို႔ ေခၚေနတာကေန bullbutt ဆီကို ေ႐ြ႕ေလ်ာသြားခဲ့ပါသတဲ့။ အဲဒီကမွ တဆင့္ bullpup ျဖစ္သြားပါတယ္လို႔ သိရသည္။

Break Action
Break-action ဆုိတာကေတာ႔ ေရွးတုန္းက ႏွစ္လံုးျပဴ းေသနတ္ဟု လူသိမ်ားေသာ ေသနတ္ အမ်ဳိးစားေတြမွာ သံုးၾကပါတယ္။ ေသနတ္၏ ခါးကို ခ်ဳိးၿပီးတယ္ ၊ က်ည္ဆံထည့္ရပါတယ္။ ျပန္တည့္လိုက္တဲ့ အခ်ိန္မွာ ေမာင္းတင္ပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။ အဆိုပါ က်ည္ထိုး ေမာင္းတင္တဲ့ စနစ္ကို Break Action လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။

Pump-action
Pump-action ဆိုတာက ေသနတ္ရဲ့ ေျပာင္းကာ လက္ကိုင္ဖု ကို ဆုပ္ကိုင္ၿပီး ေရွ႕တိုး ေနာက္ဆုတ္ လုပ္ေပးျခင္းျဖင့္ ေမာင္းတင္တဲ့ စနစ္ကိုေခၚတာပါ။ ျမန္မာအေခၚကေတာ့ ေဂ်ာက္ဂ်က္ေသနတ္ေပါ့။ ေမာင္းတင္ဖို႔ဆိုရင္ ေျပာင္းကာ လက္ကိုင္ကို ဆြဲယူရပါတယ္ ။ ထို႔ေနာက္ ပစ္ခတ္ၿပီးသား က်ည္ခံြထုတ္ရန္ႏွင့္ ေနာက္ထပ္ တစ္ႀကိမ္ ေမာင္းျပန္တင္ဖို႔ဆိုရင္ ေရွ႕ကို ျပန္တိုးရပါတယ္။ ဤနည္းျဖင့္ က်ည္ထိုး က်ည္ထုတ္လုပ္တဲ့ စနစ္ကို Pump-action လို႔ ေခၚၾကပါတယ္ ။ တစ္ေတာင့္ထိုး စနစ္ bolt-action ထက္ပို ျမန္သလို ၊ lever-action ထက္ပိုျမန္တာေတြရွိတယ္ ။ အမ်ားအားျဖင္႔ shotgun ေတြမွာ သံုးၾကတယ္ ။

Lever-action
Lever-action ဆိုတာကေတာ့ ေမာင္ခလုတ္ကြင္း နဲ႔ တြဲလွ်က္ လီဗာကြင္း ပါတဲ့ ေသနတ္မ်ဳိးပါ။ က်ည္ေဘာက္စ္ထဲမွာ က်ည္ထည့္ပီး တပ္ထားပါတယ္ ။ လီဗာကြင္းကုိ ေသနတ္ဒင္ဆီ ဆြဲယူလိုက္တဲ႔ခါ ေမာင္းတင္ၿပီးသား ျဖစ္သြားပါတယ္။ ေမာင္းခလုတ္ကို ဆြဲညွစ္ပစ္ပီးတဲ့အခါ လီဗာကြင္းကို ေရွ႕ျပန္ပို႔ၿပီး က်ည္ခြံ ထုတ္ရတယ္ ။ ေနာက္တစ္ခါ က်ည္ျပန္ထုိုးခ်င္ရင္ေတာ႔ လီဗာကြင္းကို ျပန္ဆြဲတင္ေပးရတယ္ ။ အဆိုပါ ေမာင္းတင္တဲ့ စနစ္မ်ဳိးကိုေတာ့ Lever action လို႔ ေခၚတယ္ ။

Bolt action
Bolt action ဆိုတာကေတာ့ တစ္ေတာင့္ထုိး စနစ္ပါ။ ေမာင္းတံုးလက္ကိုင္ကို အေပၚ မတင္ၿပီးေနာက္ကိုဆုတ္တယ္ ။ က်ည္အိမ္ထဲ က်ည္ဆံက အေပၚ တက္လာၿပီး ေျပာင္းဝ ေရာက္တဲ့အခါေမာင္းတုံုးလက္ကိုင္ကို ေရွ႕ျပန္တြန္းၿပီး က်ည္ဆံကိုေျပာင္းဝထိုးထည့္ လိုက္တယ္။ ၿပီးေတာ့ ေမာင္းတံုးလက္ကိုင္ေလးကို ေအာက္ကိုပစ္ ဖိခ်လိုက္ရပါတယ္ ။ အဲဒါဆိုရင္ ပစ္ခတ္ဖို႔ အဆင္သင့္ျဖစ္သြားပါတယ္။ ပစ္ခတ္ပီးတဲ့ခါ ေမာင္းတံုးလက္ကိုင္ကို အေပၚ ျပန္ဆြဲမတယ္ ။ ေနာက္ျပန္ဆုတ္ပါက က်ည္ခြံ ထြက္သြားပါတယ္။ ေနာက္တစ္ခါ ေရွ႕ျပန္တြန္းရင္ က်ည္ထိုးပီးသား ျဖစ္သြားတယ္။ စႏိုက္ပါ ေသနတ္ေတြမွာ အမ်ားဆံုးေတြ႔ရတယ္။

နိဂံုး
ေသနတ္မ်ားကို မ်ဳိးဆက္မ်ား ခြဲျခားၾကည့္အခါ ဤသို႔ ေတြ႕ရေပမည္။ ပထမမ်ဳိးဆက္တြင္ မီးရႈိ႕ကာ ယမ္း၏ ေပါက္ကြဲအားျဖင့္ ပစ္ခတ္ရေသာ ေသနတ္မ်ား ဒုတိယမ်ဳိးဆက္တြင္ မီးခက္ေက်ာက္ျဖင့္ ပစ္ခတ္ရေသာ ေသနတ္မ်ားကို ေတြ႕ရၿပီး ၁၈၀၀ ျပည့္ႏွစ္ နပိုလီယံ စစ္ပြဲမ်ားတြင္ ပိုမိုအေဝးေပးေစရန္ ပစ္အားျပင္းေစရန္အတြက္ ေရွးယခင္က အသံုးျပဳခဲ့ေသာ ေျပာင္းေခ်ာမ်ားအစား အရစ္ပါေသာ ေျပာင္းရစ္မ်ားကို အသံုးျပဳလာၾကသည္။ တတိယမ်ဳိးဆက္တြင္ ေလခြင္းအားေကာင္းေစရန္ႏွင့္ ပိုမိုအေဝးသုိ႔ ထိေရာက္ေစရန္ က်ည္ဆံကို စတင္အသံုးျပဳလာၿပီး ေသနတ္မ်ားမွာလည္း ေျပာင္းရစ္မ်ား ျဖစ္လာၾကသည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္မူ ပိုမိုအဆင့္ျမင့္ေသာ လက္နက္ငယ္မ်ား ေပၚထြက္လာေနၿပီ ျဖစ္သည္။

#crd သုတဇံု